Büyük ihtimalle daha önce pump dump kavramını duymuş ve belki de pump ne demek diye merak etmiş olabilirsiniz. Bu durum, yatırımcılar varlığın fiyatındaki ani fiyat artışından (pump) ve bunun ardından gelen hızlı düşüşten (dump) yararlandıkları zaman gerçekleşir. Pump dump kripto paralar da dahil olmak üzere birçok varlıkta gerçekleşebilir.
Kripto Parada Pump Dump Ne Demek?
Kripto parada pump dump bir varlığın fiyatında varlığın değeri hakkında yanlış, abartılı ve yanıltıcı bilgiler yayılarak varlığın fiyatının bilinçli olarak artırılmasını içeren bir dolandırıcılık türüdür. Pump dump yapan dolandırıcılar genellikle bir kripto parada veya hisse senedinde bir pozisyona sahiptir ve yarattıkları bu hareket varlığın fiyatında bir artışa neden olduktan sonra pozisyonlarını satarlar. Kripto para pump ne demek tam olarak bilmeyen deneyimsiz yatırımcıları da kendilerine çekmek için bu hareketin yaratacağı getiriyi iyice abartırlar.
Ayrıca, varlığın fiyatı hızlı bir şekilde düşeceğinden, yeni alıcı veya yatırımcı büyük ihtimalle sermayesinin büyük bir kısmını kaybedecektir. Pump dump yasa dışı bir aktivite olarak kabul edilir.
Pump dump hareketleri genellikle piyasa değeri düşük olan varlıklarda veya küçük şirketlerde/kuruluşlarda görülür. Eskiden bunu yapanlar alıcıları bizzat ziyaret etmek gibi yöntemler kullanırken, günümüzde pump nedir ve ne zaman yapılacak gibi konularda daha fazla yatırımcıya daha kolay bir şekilde bilgi vermeyi mümkün kılan sosyal medya, istenmeyen e-posta, yatırım araştırması web siteleri gibi yöntemler mevcuttur.
Dump ve Pump Ne Demek ve Sistem Nasıl İşler?
Geleneksel olarak, pump dump aktiviteleri soğuk temasla, yani diğer alıcıları ziyaret edip ikna ederek gerçekleştirilirdi. İnternetin icadı kripto para pump ne demek hakkında bilgi yaymayı daha kolay hale getirdiğinden, bu aktivitelere daha sık rastlanır oldu. Dolandırıcılar genellikle dijital platformlarda yanıltıcı bilgiler paylaşarak kripto pump nedir bilmeyen yeni yatırımcıları hemen bir kripto parayı satın almaya teşvik etmektedir. Bunlar aynı zamanda kimsenin bilmediği bazı bilgilere sahip olduklarını veya bir güncellemenin veya bir gelişmenin coinin veya hissenin fiyatında yukarı yönlü bir harekete neden olacağını iddia ederler. Alıcılar satın aldıktan sonra, bu kişiler coinlerini/hisselerini satar ve varlığın fiyatının ciddi oranda düşmesine neden olurlar. Dolayısıyla, yeni yatırımcılar sonunda para kaybederler.
Telos Core Developers’ın baş mimarı Douglas Horn’a göre, bir varlığın fiyatı arttıkça, pump yapmak peşinde olan dolandırıcılar yarattıkları FOMO ile tokenlerinin dump yapmasına neden olurlar. Bunun sonucunda genellikle fiyatta pump ne demek tam olarak bilmeyen yeni yatırımcıların aldıklarından daha düşük değere sahip bir token sepetine sahip olmalarına neden olan bir çakılma görülür ve bu zarar genellikle oldukça büyüktür veya telafi edilemeyecek büyüklüktedir.
Bazı kripto paraların adı pump dump etkinliklerine sık sık karışır. Örneğin Bitcoin, Ether ve Dogecoin piyasada yerini sağlamlaştırmış dijital varlıklardandır. Dolayısıyla, bunların değerinin bir anda yükselebilmesi veya düşmesi için Elon Musk gibi kullanıcı kitlesine sahip birisi gereklidir. Ancak, bir kripto para için blok zincir oluşturmak çok zaman ve çaba gerektirdiğinden, tasarımcılar Ethereum veya Solana gibi mevcut bir blok zincirde kendi kripto tokenlerini oluşturabilirler.
Bu tokenler oldukça basit bir şekilde geliştirilebilir. Geliştiriciler bu coinlerden milyarlarcasını üretebilir, dolayısıyla bunların onlara maliyeti ancak birkaç sent olabilir. Örneğin, bir Shiba Inu (SHIB) tokeninin değeri bu satırlar kaleme alındığında $0,00001774 seviyesindeydi, dolayısıyla $1’den daha az bir para karşılığında bu tokenden 54.000 adet satın alabilirsiniz.
Herhangi birisi neredeyse hiçbir maliyet söz konusu olmadan milyarlarca token üretebileceğinden, tek yapmaları gereken, bu süper ucuz coinleri almak için yeteri kadar yatırımcıyı ikna etmektedir. Discord kanalları, sosyal medya forumları veya ücretsiz coinler karşılığında tokeni tanıtacak online influencerlar aracılığıyla bu kolayca gerçekleştirilebilir.
Eğer dolandırıcıların elinde $0,000001 fiyat seviyesinden bir milyar coin varsa, bunun toplam maliyeti sadece $1.000 olacaktır. Ancak, eğer tokenin değerini bir ondalık basamak kadar bile artırmayı başarsalar toplam coin değerleri $10.000’in üzerine çıkacaktır. Eğer ellerindeki varlıkları birden satarlarsa, bu fiyatın birden sert bir şekilde düşmesine yol açacaktır.
Dolandırıcılar hisseler ve kripto paralar hakkındaki mevcut bilgileri kolayca manipüle edebilirler. Herkesin ulaşabileceği halka açık bilgi kaynaklarının bulunmaması, dump nedir bilmeyen potansiyel yeni yatırımcıların bir şirket hakkındaki bilgileri doğrulamasını imkânsız hale getirdiğinden, bu dolandırıcılar için avantajlı bir durum oluşturmaktadır.
Farklı Kripto Pump Türleri Nedir
Online dolandırıcılar büyük gelirler elde etmek için birçok farklı pump dump türünden yararlanmaktadır. İşte bunlardan bazıları:
1. Klasik kripto para pump taktiği nedir
Klasik prosedür, dolandırıcıların bir kripto para hakkındaki bilgileri manipüle etmesi ile gerçekleşir. Bu, birisinin bir coini takibe aldığı hakkında yanlış bilgiler, sahte haberler ve bir coinin reklamını yapan ve diğerlerinde fırsatı kaçırma korkusu yaratan “şirket içinden” bazı haberlerin dolaşıma sokulmasıdır.
2. Kazan dairesi
Kazan dairesi, yanıltıcı satış uygulamaları kullanan çeşitli brokerlerden faydalanarak alıcılara şüpheli yatırım araçlarını pazarlayan küçük broker şirketlerine verilen isimdir. Brokerler genellikle firmanın satın aldığı veya piyasa yapıcı olarak sattığı hesaplı hisse senetlerini satarlar. Kazan dairelerinde çalışan brokerler mümkün olduğunca çok hisse ticareti yapmaya çalışır ve böylece fiyatı yükseltirler. Fiyat yeterince yükseldiğinde, şirket satış yaparak kâr elde eder.
Olan Bitenin Bir Kripto Pump Dump Hareketi Olduğunu Nasıl Anlarsınız?
Bir pump dump hareketini tespit etmenin en kolay yolu, pek bilinmeyen bir kripto paranın gerçek bir neden söz konusu olmaksızın birden büyük oranda değer kazandığı zamanlara dikkat etmektir. Bu bilgiyi coinin fiyat grafiklerinde de görebilirsiniz.
Ayrıca, düşük piyasa değerine sahip bir coin hakkında yayınlanan ücretli makalelerle birlikte bu kripto para hakkında yapılan sosyal medya çalışması da bir pump dump aktivitesinin gerçekleştiğine işaret edebilir. Eğer adı duyulmamış, piyasa değeri düşük bir coin birden Facebook ve Twitter’da her yerde karşınıza çıkmaya başlarsa dikkatli olmalısınız.
Pump Dump Örnekleri
‘FaZe Klanı’ adıyla bilinen popüler bir e-spor grubu, kripto pump dump etkinliğine katılmış oldukları hakkında çıkan haberlerden sonra daha önce iş ortaklarından birisiyle olan anlaşmasını sonlandırdı ve üç diğer üyesine yasak getirdi.
Temmuz 2021’de dört FaZe Klanı üyesi SaveTheChildren adlı bir coin için bir pump dump etkinliğine katıldı. Aralarında bazı influencerların da bulunduğu bazı dolandırıcılar takipçilerine bu varlığı tanıttı. Coin fiyatı yükselince, bu dolandırıcılık hareketine katıldıkları için kendilerine verilen coinleri satmaya başladılar; bunun sonucunda bazılarının $25.000 civarında gelir elde ettiği tahmin ediliyor.
University of Technology Sydney ve Stockholm School of Economics tarafından daha önce gerçekleştirilen bir çalışma, yedi ay süresince gerçekleştirilmiş olan kripto pump dump etkinliklerini ortaya çıkarttı. Bu hareketlerde yer alanların milyonlarca dolar gelir elde ettiği tahmin ediliyor.
Bu pump dump hareketleri genellikle yatırımcılar ve pump ne demek bilmeyen kripto alıcıları için yeterli bilgi bulunmadığında gerçekleşiyor. Örneğin, Squid Game kripto tokeninin değeri büyük oranda arttı. Coinin kurucuları coin değerini yükselttiler ve daha sonra yatırımcılardan elde ettikleri 3 milyon dolardan fazla gelirle kayıplara karıştılar.
Benzer bir kripto pump dump olayı Floyd Mayweather Jr ve Kim Kardashian ile de gerçekleşti. İkilinin EthereumMax’ın fiyatını yükselttikleri düşünülüyor. Fiyatlar tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığında, şirket yöneticileri kârı alıp coin sahiplerini değersiz coinlerle bıraktılar. Daha sonra, yatırımcılar bir grup davası açarak Mayweather ve Kardashian’ı bu dolandırıcılığın bir parçası olmakla suçladılar.
Pump Dump Dolandırıcılığından Kaçınmak
Bir kripto paraya yatırım yapma nedeninizin bir fırsatı kaçırmamak (FOMO) olup olmadığını anlamanız önemlidir. Etrafınızdaki herkes Bitcoin, Ether veya Doge ile zengin olmuş gibi gelebilir, ancak gerçek bu değildir.
Kripto alıcıları çalışmalarını iyi yapmalıdır. Kodlama bilgisi olan herkes kolayca kripto para üretebilir. Piyasada sizi zengin edeceğini düşündüğünüz yeni bir token varsa, daha fazla bilgi edinmek için ayrıntılı bir araştırma yapın. İlk coin arzı (ICO) sırasında şirketin beyaz bülteni paylaşılır. Bu bültende şirket, token, kurucu ekip, amaçları gibi konularda bilgi verilir. Herhangi bir kripto paraya yatırım yapmadan önce bu bilgilere göz atmak iyi bir fikir olacaktır.
Pump dump olayları genellikle bir coine ilgi çekmek için yayılan söylentileri içerir. Bu söylentiler, coine ilgi duyma potansiyeli olan kişilerin bulunduğu Discord, Telegram, Twitter, vb. sosyal medya kanallarında yayılır. Eğer herhangi birisi birdenbire bir coinin reklamını yapmaya başlarsa, bunun bir dolandırıcılık olma olasılığı yüksektir.
Son olarak, eğer yatırım yapmak konusunda eminseniz, kaybetmeyi göze alabileceğinizden daha fazlasıyla yatırım yapmayın. Tabii ki doğru şartlar altında bir yatırımcı pump dump sonucunda para kazanabilir, ancak “iflas edeceğinizi” ve tüm paranızı kaybedeceğinizi varsaymak daha güvenlidir.
Pump dump genellikle düşük piyasa değerine ve yatırım hacmine sahip coinlerde gerçekleşir. Likiditesi düşük kripto paralardan uzak durarak pump dump esnasında para kaybetme ihtimalinizi önemli ölçüde azaltabilirsiniz. Aynı zamanda piyasadaki manipülasyondan uzak kalmak için sosyal medya forumlarından veya para karşılığında yayınlatılmış haberlerden uzak durmanız yerinde bir hareket olacaktır.
Sıradan coinlerde ani fiyat yükselişleri potansiyel bir kripto para pump dump dolandırıcılığına işaret edebilir. Temel kural olarak, herhangi bir kişi veya grup pump edilecek bir sonraki tokeni bildiklerini iddia ediyorsa, bu kişi veya grubun genellikle kötü bir amacı vardır. Dolayısıyla, bu gibi yatırımlardan kaçınmanız tavsiye edilir.
Pump ne demek hakkında yeterli bilgi sahibi olmayan deneyimsiz yatırımcılar güvenilir ve en son teknoloji yatırım hizmetlerine erişmek için Margex gibi güvenilir yatırım platformlarına güvenebilirler. Sadece birkaç basit adımda Margex’te hesabınıza nsıl para yatırabileceğinizi, kripto para satın alabileceğinizi ve kripto ticareti yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Pump Dump Yasal mı?
Pump dump yıllardır yapılmaktadır ve bunu yapanlar bunların gerçek ve yasal görünmelerini sağlamakta ustalaşmışlardır. Yatırımcılar özellikle de kripto para dump ne demek bilmiyorlarsa bu gibi dolandırıcılıklar ve yeni, deneyimsiz yatırımcılardan kâr etmeye çalışan hilekârlar konusunda dikkatli olmalıdır.
Pump Dump Esnasında Ne Zaman Satmalıyım?
Uzmanlar kripto pump ve dump aktivitelerine katılmanın oldukça riski olduğunu düşünüyor. Çabuk ve büyük kazançların riski kesinlikle getirilerinden çok daha fazla.
Özellikle de yeni coinler başta olmak üzere, altcoinlere yatırım yapan kimse risk faktöründen kaçamaz. Kripto topluluğu, birçok kripto tokenin zirve yaptıktan sonra %99,9’dan daha fazla değer kaybettiğini ve genellikle bir daha toparlanamadığını çok görmüşlerdir.
Birçok kripto varlığın piyasa değeri düşüktür ve bu durum, bunların herhangi bir anda manipüle edilebilmesini kolaylaştırmaktadır. Ancak, kripto piyasası geliştikçe ve ülkeler piyasayı giderek daha fazla düzenledikçe bu durum hızla değişecektir.
Pump dump esnasında token almanın veya satmanın doğru zamanı yoktur çünkü yatırımcılar küçük bir zaman dilimini kaçırdıklarında tüm sermayelerini kaybedebilirler. Bundan dolayı, yatırımcıların bunun gibi dolandırıcılıklardan tamamen uzak durmaları tavsiye edilir.
Pump Dump Hakkında Sık Sorulan Sorular
Kripto para pump ne demek ve bu yasal mı?
Pump dump yapmak Wall Street gibi hisse senedi piyasalarında yasal değildir. Ancak, kripto söz konusu olduğunda, pump dump yapmaya kötü gözle bakılsa da, düzenleme eksikliğinden dolayı bu tam olarak yasa dışı değildir.
Pump dump eylemlerini nasıl yakalayabilirim?
Pump dump eylemlerinin en önemli göstergelerinden birisi, bir kripto coin etrafında yaratılan aşırı söylenti ve beklentidir. Bir kripto para “sonraki Bitcoin” veya “sizi milyoner yapacak bir sonraki kripto para” olarak lanse edilmeye başlanırsa, bu bir pump dump eylemine işaret edebilir.
Eğer göreli olarak bilinmeyen bir kripto para hakkında görünürde herhangi bir neden olmadan veya mantıklı bir neden yokken olağanüstü veya beklenmedik optimizm yaratıldığını tespit ederseniz, bunu kırmızı alarm olarak algılayın ve yatırım yapmadan önce daha fazla araştırma yapın.
Kripto pump dump nasıl tespit edilir?
Yatırımcılar veya potansiyel kripto alıcıları, pump dump olayını bir coinin fiyatında kısa sürede gerçekleşen parabolik yükselişten tespit edebilirler. Bu özellikle de daha önce duyulmamış bir varlık için geçerlidir.
Dolandırıcılar bir coin hakkında olumlu, sahte haberler yaydıklarında ve özel satın alma işlemleri yaptıklarında, büyük bir şeyler olduğu yanılsamasını yaratırlar ve bu da özellikle de pump ne demek bilmeyenlerde FOMO duygusu yaratır. Dolayısıyla, bunu tespit etmek için böylesine hiperbolik şekilde bir yükselişe bakmalısınız.
Pump dump nasıl tahmin edilir?
Yeni bir kripto projesi hayata geçirildiğinde, ICO’ya özel olarak dikkat edin. Yeni yatırımcılar yeni, ışıl ışıl bir proje ve artan fiyatları gördüklerinde göz önündeki şeyi göremeyecek kadar zehirlenirler.
Dolandırıcılık denemelerine kanmak kripto gibi düzenlenmemiş bir piyasada oldukça kolaydır. İşte pump dump olasılığını tahmin etmek ve bunlardan uzak durmak için birkaç ipucu.
- Eğer tanınmadık kişiler tarafından reklamı yapılan yeni, bilinmedik bir kripto para varsa, hemen üzerine atlamayın. Öncelikle kendi araştırmanızı yapın (jargonda kısaca DYOR), beyaz bültene göz atın ve projeyi inceleyin. Yatırımcılar, bir tokenin uzun vadede potansiyele sahip olup olmadığına karar vermek için tüm dijital varlıklar için bunu yapmalıdır.
- Eğer bir kripto projesinin net bir amacı yoksa, gerçekçi görünmüyorsa, gerçek olamayacak kadar iyi görünüyorsa veya net olmayan bir geliştirme yol haritası söz konusuysa, içgüdülerinize güvenin. Yatırım dünyasında bunlar kırmızı alarm nedenidir.
Sonuç
Bitcoin ve Ether gibi kripto paraların inanılmaz başarısı dolandırıcıların potansiyel yatırımcıları cezbetmeye ve düzenleme (ve bilgi) eksikliğinden faydalanmaya çalışmalarına neden olmuştur. Neyse ki, pump dump dolandırıcılığının kurbanı olmaktan kaçınmak çok da zor değildir. Yeni veya “trenddeki” bir kripto paraya yatırım yapmadan önce, gerekli araştırmayı yaptığınızdan emin olun.
Eğer kripto para ticareti hakkında ayrıntılı bilgi almak veya hemen yatırım yapmaya başlamak istiyorsanız, Margex ‘Hızlı Başlangıç Rehberine’ göz atın veya canlı demoyu izleyin!
